BML 3043
a) Berikan penjelasan berkenaan konsep fonetik dan fonologi, serta aspek-aspek kajian fonetik.
1.0
Pengenalan
Konsep penting sesuatu
bahasa yang dipersetujui oleh ramai ahli bahasa ialah bunyi. Aspek kajian bunyi
dalam bahasa diwakili oleh dua komponen utama linguistik deskriptif, iaitu
fonetik dan fonologi. Bidang kajian ilmu bahasa ini juga sebagaimana kajian linguistik
yang lain, melibatkan banyak teori, prinsip, konsep dan unsur-unsur linguistik.
Fokus kajian fonetik dan fonologi sebagai salah satu daripada cabang ilmu
linguistik adalah meneliti dan menganalisis pelbagai sudut dan selok-belok
bunyi bahasa yang dihasilkan oleh manusia dalam pertuturan dan berkaitan
fungsinya dalam sistem bahasa.
Asal usul perkataan
fonetik menurut Siti Hajar Abdul Aziz (2011), adalah daripada bahasa Greek yang
kemudiannya disebut sebagai phone
yang bermaksud bunyi (suara), iaitu kajian tentang bunyi-bunyi ujaran manusia.
Kajian fonetik memberikan tumpuan kepada ‘fon’ atau bunyi-bunyi bahasa dan
bagaimana bunyi-bunyi bahasa itu dihasilkan, didengar dan diinterpretasikan.
Manakala bagi istilah fonologi, Abdul Chaer (2003:102)[1][1] menjelaskan secara etimologi istilah
“fonologi” ini dibentuk dari kata “fon” yang bermakna “bunyi” dan “logi” yang
berarti “ilmu”. Secara ringkasnya dapat disimpulkan bahawa fonologi pada
umumnya merupakan ilmu yang menyelidiki bunyi-bunyi bahasa. Objek kajiannya
adalah “fon” atau bunyi bahasa yang
dihasilkan oleh alat ucap manusia. Sementara itu, menurut Verhaar (1983:36)
istilah “fonologi” adalah berpadanan
dengan “phonology” di
dalam bahasa Inggeris. Ia merupakan satu bidang [2]khusus
dalam linguistik. Pada masa lampau, di Amerika istilah fonologi ini lebih
dikenali dengan sebutan “phonemics”
tetapi lewat belakangan ini mereka telah mengubahnya dengan menggunakan istilah
“phonology”.[3][2]
Bunyi bahasa yang
menjadi tumpuan ilmu fonetik hanyalah bunyi bahasa yang dihasilkan oleh organ
sebutan manusia dalam pertuturan, iaitu dari segi kaedah pengeluarannya, daerah
pengeluarannya, dan alat pertuturan yang terlibat dalam menghasilkan bunyi bahasa.
Sementara bunyi lain yang dikeluarkan dari organ pertuturan tetapi bukan
sebagai bunyi bahasa pertuturan manusia seperti bunyi batuk, bersiul, sendawa,
berdaham dan berdengkur bukanlah dalam ruang lingkup kajian ilmu fonetik dan
fonologi.
2.0
Fonetik
2.1
Definisi
Fonetik
Fonetik ialah kajian tentang bunyi-bunyi ujaran
manusia. Kajian fonetik memberikan tumpuan kepada ‘fon’ atau bunyi-bunyi bahasa
dan bagaimana bunyi- bunyi itu dihasilkan, didengar dan diinterpretasikan.
Menurut Siti Hajar Abdul Aziz (2011), asal
perkataan fonetik adalah daripada bahasa Greek yang kemudiannya disebut sebagai
phone yang bermaksud bunyi (suara),
iaitu kajian tentang bunyi-bunyi ujaran manusia. Kajian fonetik memberikan
tumpuan kepada ‘fon’ atau bunyi-bunyi bahasa dan bagaimana bunyi-bunyi bahasa
itu dihasilkan, didengar dan diinterpretasikan. Sementara Indirawati Zahid dan
Mardian Shah Omar (2006) pula menyatakan fonetik ialah kajian mengenai
bunyi-bunyi bahasa yang dihasilkan oleh manusia iaitu bunyi yang digunakan
sebagai alat komunikasi. Selain itu, fonetik juga boleh didefinisikan sebagai
mempelajari segala bunyi yang diucapkan melalui mulut manusia, baik bunyi
manusia, bukan bunyi bahasa, mahu pun bunyi-bunyi marginal, dan memberikan
simbol fonetik untuk setiap bunyi. (Dr. Lufti Abas, 1975). Nik Safiah Karim dan
Wan Malini Ahmad (2006) pula mentakrifkan bahawa fonetik ialah bidang yang
mengkaji bunyi-bunyi yang dihasilkan oleh kita iaitu manusia dan memberikan
lambang kepada bunyi-bunyi tersebut. Abdullah Hassan (2005) pula menjelaskan
bahawa fonetik ialah bidang yang mengkaji penyebutan bunyi manusia, terutama bunyi
yang digunakan dalam pertuturan.
2.2
Konsep
Fonetik
Fonetik
ialah cabang ilmu linguistik yang meneliti selok-belok bunyi bahasa yang hanya
dihasilkan oleh manusia dalam pertuturan. Bunyi-bunyi yang seakan-akan bunyi
bahasa atau bunyi-bunyi lain ataupun bunyi-bunyi yang selain bunyi bahasa yang
dihasilkan oleh bukan manusia tetapi menyerupai bunyi bahasa manusia, hatta
bunyi-bunyi yang dihasilkan oleh manusia yang bukan daripada organ-organ
sebutan manusia ataupun bunyi-bunyi lain yang cara penghasilannya bukan yang
diucapkan oleh alat-alat pertuturan manusia ataupun bunyi yang mungkin
dihasilkan oleh alat artikulasi tetapi tidak digunakan dalam pertuturan,
misalnya bunyi batuk, bunyi siulan, bunyi sendawa, bunyi dehem, bunyi
berdengkur dan yang seakan-akannya bukanlah dalam penelitian ilmu fonetik.
Ertinya bunyi-bunyi yang tidak digunakan dalam pertuturan manusia bukanlah
dalam penelitian ilmu fonetik dan bunyi-bunyi bahasa yang menjadi fokus ilmu
fonetik hanyalah bunyi-bunyi bahasa yang dihasilkan oleh organ-organ sebutan
manusia dalam pertuturan. Jadi, hal ini jikalau dihalusi bererti fonetik
meneliti bunyi-bunyi bahasa yang dihasilkan oleh organ-organ sebutan manusia
dalam pertuturan daripada segi cara pengeluarannya, daerah pengeluarannya dan
alat-alat pengucapan yang terlibat dalam menghasilkan bunyi-bunyi bahasa.
Di
samping bunyi-bunyi bahasa yang dihasilkan oleh organ-organ sebutan manusia
itu, bidang fonetik juga meneliti penyampaian dan penerimaan bunyi bahasa.
Maknanya aspek penelitian fonetik ada tiga. Penelitian yang pertama, iaitu
penelitian penghasilan bunyi bahasa yang diucapkan oleh alat-alat pertuturan
manusia dalam berkomunikasi itu dikenali sebagai pengkajian fonetik artikulasi.
Penelitian yang kedua ialah penelitian penyampaian bunyi bahasa, iaitu
bagaimana arus udara bergetar antara mulut penutur ke telinga si pendegar itu
dikenali sebagai pengkajian fonetik akustik. Manakala yang terakhir ialah
penelitian penerimaan bunyi bahasa dalam proses pendengaran, iaitu bagaimana
nada, kelantangan, kepanjangan dan kualiti bunyi serta tindak balas pendengar
untuk mengetahui rangsangan fizikal yang didengarinya itu dikenali sebagai
pengkajian fonetik auditori.
3.0
Fonologi
3.1
Definisi
Fonologi
Fonologi ialah kajian tentang sistem bunyi bahasa
yang berkaitan senarai bunyi bahasa dan ciri-ciri bunyi tersebut serta
peraturan khusus yang menjelaskan cara bunyi-bunyi tersebut berhubung antara
satu sama lain. Tugas bidang fonologi ialah merumuskan, menghuraikan dan
menjelaskan segala bentuk bunyi dalam sesuatu bahasa secara terperinci.
Menurut Arbak Othman (1983), fonologi merupakan
bahagian daripada linguistik deskriptif yang mempelajari bunyi-bunyi yang
diucapkan dalam atau melalui mulut manusia. Nik Safiah Karim dan Wan Malini
Ahmad (2006) pula menjelaskan bahawa fonologi ialah cabang ilmu bahasa yang
mengkaji bunyi bahasa sesuatu bahasa dan fungsinya dalam sistem bahasa
tersebut. Fonologi terbahagi kepada dua iaitu fonetik dan fonemik. Fonemik merupakan bidang yang mengkaji bunyi-bunyi sesuatu, iaitu
pengkajian tentang fungsi atau struktur bunyi bahasa itu. Menurut Rahimah Haji
Sabran dan Rahim Syam (2005) pula, bidang fonologi mengkaji sistem bunyi-bunyi
yang tertentu dalam pertuturan, khusus bagi sesuatu bahasa. Abdullah Hassan
(2005), pula menyatakan fonologi ialah bidang yang mengkaji sistem bunyi-bunyi
dalam bahasa.
3.2
Konsep
Fonologi
Konsep fonologi pula lebih kepada menentukan sistem
bunyi satu-satu bahasa dengan berdasarkan jenis-jenis bunyi sama ada bunyi itu
distingtif (membezakan makna) atau tidak distingtif (tidak membezakan makna).
Fonologi dikonsepkan sebagai
bidang pengajian yang melibatkan pengkajian terhadap bunyi-bunyi bahasa dan
fungsi-fungsi bunyi bahasa dalam bahasa Melayu.
4.0
Aspek-aspek
Kajian Fonetik
Aspek kajian fonetik menurut beberapa orang linguis
mempunyai pendapat yang sama tentang aspek kajian yang boleh dilakukan oleh
ahli fonetik. Ada tiga aspek kajian, iaitu:
i.
fonetik
artikulasi iaitu cabang fonetik yang meneliti bunyi berasaskan alat-alat
pertuturan dalam artikulasi.
ii.
fonetik
akustik iaitu cabang fonetik yang meneliti ciri-ciri fizikal atau sifat bunyi
bahasa.
iii.
fonetik
auditori iaitu cabang fonetik yang meneliti bunyi berasaskan pendengaran
sebagai persepsi bahasa.
4.1
Fonetik Artikulasi
Fonetik
artikulasi ialah cabang fonetik yang meneliti cara dan pendeskripsian sesuatu
bunyi bahasa yang dihasilkan oleh manusia berasaskan alat-alat pertuturan dalam
artikulasi. Pendeskripsian ini melibatkan alat artikulasi atau artikulator.
Artikulator yang terlibat dalam proses penghasilan bunyi bahasa dapat
dibahagikan kepada tiga jenis, iaitu artikulator bahagian dada, tekak dan
kepala.
Artikulator
bahagian dada seperti paru-paru (lungs) dan batang tenggorak (trachea).
Artikulator bahagian tekak seperti pangkal tenggorok (larynx), pita
suara (vocal cords), krikoid (cricoid), tiroid (thyroid)
atau halkum, aritenoid (arythenoids), farinks (pharynx) atau
dinding rongga kerongkong, dan epiglotis (epiglottis). Artikulator
bahagian kepala pula boleh bersifat statik dan sebaliknya kerana boleh bergerak
dan sebaliknya. Malahan, artikulator ini juga dianggap sebagai alat artikulasi
aktif dan pasif. Artikulator yang terlibat dalam proses penghasilan bunyi
bahasa bahagian kepala ini dapat dibahagikan kepada dua jenis, iaitu
artikulator aktif dan artikulator pasif / daerah artikulasi pasif.
4.2
Artikulator Aktif
Artikulator
aktif ialah artikulator yang digunakan bagi menghasilkan bunyi bahasa.
Artikulator aktif tidak bersifat statik kerana boleh bergerak. Malahan,
artikulator ini disifatkan sebagai alat artikulasi aktif. Antaranya adalah
seperti anak tekak (uvula), akar lidah (root of the tongue - hump),
belakang lidah (back of the tongue - dorsum), tengah lidah (middle of
the tongue - medium), daun lidah (blade of the tongue - laminal),
hujung lidah (tip of the tongue - apex), gigi bawah (lower teeth -
denta), dan bibir bawah (lower lip - labia). Manakala artikulator
pasif ialah bahagian yang menjadi tempat sentuhan artikulator aktif yang
digunakan tatkala menghasilkan sesuatu bunyi bahasa.
4.3
Artikulator Pasif
Artikulator
pasif atau daerah artikulasi pasif ini bersifat statik kerana tidak boleh
bergerak. Malahan, artikulator pasif disifatkan sebagai alat artikulasi pasif.
Antaranya adalah seperti gelungan (retroflex), lelangit keras (hard
palate - palatum), lelangit lembut (soft palate - velum), gusi
lelangit keras (alveolar ridge), gigi atas (upper teeth - denia),
bibir atas (upper lip - labia), mulut (mouth), rongga mulut (mouth
cavity / oral cavity), dan rongga hidung (nose cavity / nasal cavity).
Pendeknya,
fonetik artikulasi ialah bidang yang meneliti penghasilan bunyi pertuturan oleh
alat pertuturan manusia, iaitu bagaimana seseorang penutur itu menghasilkan
bunyi dengan menggunakan alat pertuturan dan cara bunyi itu diklasifikasikan
dan dideskripsikan. Alat ujaran yang bergerak untuk menghasilkan bunyi bahasa
disebut artikulator atau artikulator aktif. Antara contoh artikulator adalah
seperti lidah, gigi bawah dan bibir bawah. Manakala daerah yang disentuh atau
didekati oleh artikulator disebut daerah artikulasi. Antara contoh daerah
artikulasi adalah seperti gigi atas, gusi atas, bibir atas, anak tekak,
lelangit keras dan lelangit lembut. Oleh sebab adanya artikulator aktif dan
pasif inilah yang menjadikan timbulnya penamaan bunyi-bunyi bahasa seperti
bunyi letupan dua bibir bersuara, letupan dua bibir tidak bersuara, geseran
lelangit keras bersuara, geseran lelangit keras tidak bersuara dan sebagainya.
Sebagai contoh, apabila dua bibir terkatup, daerah artikulasinya ialah bibir
atas, sedangkan bibir bawah bertindak sebagai artikulator. Dengan itu bunyi
yang terhasil dinamakan sebagai bunyi bilabial (‘bi’ bermakna ‘dua’ dan
‘labial’ bermakna ‘bibir’). Bunyi [b], [p], [m] ialah bunyi bilabial.
4.4
Fonem
Fonem
ialah unit bahasa yang terkecil yang berfungsi. Fonem juga merupakan unit
yangbermakna atau perkataan yang terdiri daripada beberapa unit bunyi. Contoh
kata yang menjelaskan fonem ini ialah perkataan palu. Kata ini terdiri
daripada empat unit yang berbunyi iaitu p, a, l, u. Unit-unit bunyi ini
dipanggil fonem iaitu unit terkecil yang berfungsi. Sebagai contoh sekiranya p
diganti dengan m, maka palu akan bertukar menjadi malu. Oleh
itu , p dan m adalah unit terkecil yang berfungsi kerana unit itu
membezakan maksud ujaran. Selain daripada itu fonem juga boleh difahamai
sebagai unit yang terkecil yang membezakan makna. Perbezaan makna ini dapat
dilihat pada pasangan minimal atau pasangan terkecil perkataan.
Contohnya,
pasangan minimal, pedang dengan petang. Dalam pasangan minimal pedang
dengan petang itu terdapat bunyi yang berbeza iaitu bunyi d
dan bunyi t. Perkataan pedang dikatakan hampir sama dengan
perkataan petang namun hanya dibezakan dengan bunyi d dan t.
Dalam konteks ini, bunyi d dan t merupakan bunyi yang distingtif
yang membezakan makna. Oleh itu bunyi d dan t adalah bertaraf
fonem yang berbeza dan bunyi fonem itu diletakkan dalam kurungan fonem iaitu /d
/ dan /t/.
Selain
daripada pasangan minimal pedang dengan petang, terdapat lagi beberapa contoh
yang akan diperjelaskan untuk lebih memberi kefahaman yang mendalam. Contohnya
perkataan kaya dan paya. Kedua perkataan ini mempunyai makna yang berbeza, hal
ini disebabkan oleh fonem k dan p. Fonem seperti apa yang kita harus fahami
ialah unit yang terkecil yang dapat membezakan makna. Maka bunyi k dan p
merupakan unit-unit terkecil itu yang dapat membezakan makna perkataan kaya dan
paya. Maka bunyi k dan p boleh dikategorikan sebagai fonem yang membezakan
makna. Oleh itu bunyi k dan p diletakkan dalam kurungan fonem iaitu /k/ dan
/p/.
Contoh
yang seterusnya ialah pasangan minimal perkataan sayang dan wayang. Pasangan
minimal sayang dan wayang ini dibezakan oleh fonem s dan w. S dan w merupakan
unit yang terkecil yang membezakan makna pasangan minimal sayang dan wayang.
Maka s dan w merupakan unit-unit terkecil yang membezakan makna. Oleh itu, s
dan w dikategorikan sebagai unit-unit terkecil yang membezakan makna pasangan
minimal sayang dan wayang. Oleh yang demikian s dan w ini diletakkan dalam
kurungan fonem iaitu /k/ dan /p/.
Selain
daripada contoh pasangan minimal yang telah diperjelaskan diatas terdapat juga
beberapa contoh pasangan minimal yang boleh menunjukkan unit-unit terkecil yang
membezakan makna ataupun dalam istilah bahasa melayu iaitu fonem. Contoh adalah
seperti berikut :
i. Barat dan Karat
- /b/
dan /k/ merupakan fonem yang berbeza.
ii. Dalam dan Talam
- /d/
dan /t/ merupakan fonem yang berbeza
iii. Cari dan Jari
- /c/
dan /j/ merupakan fonem yang berbeza
iv. Pakar dan Bakar
4.5
Alofon
Alofon
merupakan anggota-anggota kepada satu fonem. Alofon juga merupakan kelainan
bunyi antara satu sama lain tetapi masih tergolong ke dalam satu fonem.
Kelainan bunyi yang tergolong ke dalam satu fonem ini berlaku akibat
terpengaruh oleh bunyi tertentu sama ada yang terdahulu atau terkemudian
daripadanya. Misalnya fonem /k/ dalam bahasa Melayu mempunyai beberapa kelainan
bunyi (alofon) kerana terpengaruh oleh bunyi di sekitarnya, misalnya alofon k,
kʷ dan ˀ. Bunyi alofon k terjadi akibat kehadiran dalam perkataan kiri (atau k
yang diikuti oleh vokal depan i).
Bunyi
kʷ terjadi kerana kehadirannya dalam perkataan kuda (iaitu k yang diikuti oleh
vokal belakang u). Bunyi ˀ terjadi kerana kehadirannya diakhiri kata dalam suku
kata tertutup seperti dalam perkataan kakaˀ. Dalam hal ini, alofon k, kʷ dan ˀ
adalah alofon-alofon daripada keluarga bunyi yang sama, iaitu fonem /k/.
Ketiga-tiga bunyi k, kʷ, ˀ iaitu adalah bunyi yang mempunyai kesamaan fonetik.
Maksudnya bunyi-bunyi alofon tersebut hampir-hampir sama dari segi cara
pengucapannya dan juga cara penghasilannya. Ketiga-tiga bunyi itu adalah saling
melengkapi dimaksudkan masing-masing bunyi tersebut menduduki posisi tertentu
tempat masing-masing dalam bahasa Melayu.
Selain
daripada itu alofon juga boleh difahami ataupun didefinisikan sebagai fonem
yang terdiri daripada anggota fonem. Misalnya fonem p dalam perkataan palu,
lupa dan luap. Bunyi fonem p dalam perkataan palu dan sebagai letupan bibir
yang sempurna, manakala perkataan luap, bunyi p diujarkan sebagai letupan bibir
yang tidak sempurna yakni tidak diletupkan. Maka dengan itu, daripada
ketiga-tiga contoh yang diberikan fonem p mempunyai dua alofon.
Alofon
juga boleh terjadi daripada bunyi yang bervariasi bebas. Dengan bervariasi
bebas dimaksudkan walaupun bunyi-bunyi itu berbeza dalam perkataan tertentu
misalnya faham dengan paham tetapi perbezaan bunyi tidak membawa makna yang
berbeza maknanya yang sama.
Dalam
bahasa Melayu terdapat pula beberapa perkataan yang hampir sama dari segi
sebutan tetapi maknanya sama (tidak berbeza), misalnya perkataan agama, ugama
dan igama. Walaupun perkataan agama, ugama dan igama itu dari segi makna tidak
berbeza, tetapi vokal a, u, i adalah asalnya fonem yang membezakan makna kerana
terdapat pasangan minimal masing-masing yang membezakan makna iaitu baru, buru,
biru. Oleh sebab itu vokal a, u dan i adalah distingtif (membezakan makna),
maka bunyi a, u, dan i adalah bertaraf fonem, maka bunyi a, u dan i adalah
bertaraf alternasi bebas.
4.6
Cara-cara Penghasilan Konsonan
|
konsonan c
|
konsonan h
|
|
konsonan j
|
konsonan k
|
|
konsonan l
|
konsonan m
|
|
konsonan n
|
konsonan r
|
|
konsonan t
|
konsonan y
|
|
konsonan z
|
|
5.0
Kesimpulan
Bagi memahami konsep dan
aspek-aspek kajian fonetik dan fonologi adalah lebih mudah mengatakan bahawa
kajian pengucapan menghasilkan sebutan menggunakan alat artikulasi dan
seterusnya ditransformasikan dalam bentuk ejaan dengan menggunakan
lambang-lambang tertentu untuk memudahkan sebutan. Namun begitu, adalah sukar
bagi pembaca untuk membaca tulisan dengan lambang-lambang liguistik, maka
dengan itu dihasilkan ejaan dengan lebih mudah.
b) Bidang fonologi dapat dibahagikan kepada dua bahagian iaitu fonetik dan fonemik.
Jelaskan perbezaan antara KEDUA-DUA bahagian tersebut.
Jelaskan perbezaan antara KEDUA-DUA bahagian tersebut.
1.0
Pengenalan
Fonologi ialah bidang yang mengkaji bunyi-bunyi yang diucapkan melalui mulut
manusia. Bunyi-bunyi itu pula ialah
bunyi-bunyi yang bermakna dan memberi
makna. Sudah sedia maklum bahawa pertuturan
ialah bunyi-bunyi yang bermakna kerana apabila pertuturan berlaku antara dua
orang atau lebih maka mereka saling memahami perkara yang dituturkan. Dengan
itu, bunyi yang bermakna itu ialah bunyi bahasa. Oleh itu, bunyi bahasa ialah
bunyi yang bermakna adalah yang dihasilkan oleh alat artikulasi. Kesimpulannya,
bidang fonologi sebenarnya adalah merumuskan, menghuraikan dan menjelaskan
segala bentuk bunyi dalam sesuatu bahasa dengan teliti untuk menentukan
peraturan dan bentuk bunyi yang tertentu.
Fonetik pula ialah kajian yang ditinjau dari segi bahan
fizik atau jizim yang mewujudkan bentuk ucapan.
Oleh itu, fonetik ialah kajian yang berkaitan dengan alat-alat yang
menghasilkan bunyi atau fonetik artikulasi, pendengaran, iaitu bunyi yang
keluar dari mulut atau fonetik auditori dan sifat bunyi atau fonetik akustik. Ia berkaitan dengan
sifat fizikal bunyi (fon) serta
proses penghasilan fisiologi, penerimaan auditori, dan persepsi neurofizikal.
Seterusnya, fonemik
pula ialah bidang yang mengkaji bunyi-bunyi sesuatu bahasa, iaitu pengkajian tentang fungsi atau struktur
bunyi bahasa itu. Fonemik ialah cabang
fonologi yang menitikberatkan analisis sistem bunyi sesuatu bahasa yang dikaji
pada masa tertentu khususnya untuk menghasilkan sistem tulisan.
2.0
Perbezaan
Fonetik dan Fonemik
Fonetik mempelajari cara
kerja organ tubuh manusia, terutama yang berhubungan dengan penggunaan bahasa
manakala fonologi ialah ilmu tentang perbendaharaan fonem sesebuah bahasa. Fonem
merupakan istilah linguistik dan merupakan gabungan terkecil dalam sesuatu
bahasa yang masih boleh menunjukkan perbezaan makna. Fonem berbentuk bunyi.
Contohnya bunyi [k] dan [g] merupakan dua fonem yang berbeza, seperti dalam
perkataan "cagar" dan
"cakar".
Perbezaan lebih jelas
dapat difahami melalui;
i.
Sebutan
Huruf yang pada umumnya, setiap huruf dalam ejaan Rumi atau Jawi perlulah dilafazkan dengan jelas mengikut nilai bunyi
bahasa Melayu yang dilambangkan. Perihal ini lebih jelas dikatakan kajian tentang
fonetik sesuatu bahasa.
ii.
Sebutan
kata hendaklah berdasarkan ejaan secara keseluruhan dan juga berdasarkan bentuk
kata (pola pada suku kata) sama ada kata dasar atau kata terbitan. Dalam pada
itu, pengucapan berintonasi ialah nada suara yang turun naik atau tinggi rendah
sewaktu bercakap dan hendaklah berdasarkan jenis dan bentuk ayat atau kalimat
dalam Bahasa Melayu serta keperihalan
keadaan yang berkenaan. Perkaitan ini dikaji dari segi fonemik sesuatu bahasa.
iii.
Garis
pemisah cuba dijelaskan oleh ahli bahasa mengenai perbezaan kedua-dua kajian
ini. Adalah lebih jelas jika digambarkan secara berjadual seperti berikut;
·
gambaran
fonetik
Sebagai
contoh untuk difahami dalam Bahasa
Melayu standard terdapat enam jenis vokal yang dapat dihasilkan, iaitu [i, e,
a, o, u, @] dan dua vokal tambahan dalam dialek Melayu, iaitu [ε] dan [O]. Bunyi-bunyi [ε] dan [O] merupakan
bentuk sebutan harian dan juga perkataan yang dipinjam daripada bahasa
Inggeris, seperti beg dan bos.
Pemerhatian ini boleh difahami melalui pelambangan atau simbol dalam rajah di
atas.
·
gambaran
fonemik
|
Kata
|
Fonemik
|
|
Vokal A
|
/a/
|
|
Saya
|
/saya/
|
|
Zalim
|
/zalim/
|
iv.
Daripada
gambaran yang ditunjukkan di atas bolehlah dijelaskan seperti berikut;
|
Fonetik
|
Fonemik
|
|
[pa.sa]
|
/pasar/
|
|
[mã.kan]
|
/makan/
|
|
[gu.la.ʔi]
|
/gulai/
|
|
[ðalem]
|
/dzalim/
|
|
[haðer]
|
/hadzir/
|
Sebagai rumusan,
didapati kedua-dua bidang ini saling melengkapi antara satu sama lain. Bagi
memahami fonologi, aspek fonetik perlu dikuasai terlebih dahulu. Apabila sudah
menguasai bidang fonetik, baharulah sistem bunyi bahasa iaitu fonemik dalam
sesuatu bahasa dapat difahami dan dihuraikan dengan sempurna. Dengan demikian
dapat dilihat bahawa fonetik dan fonemik adalah saling berkaitan antara satu
sama lain. Garis pemisah antara kedua-duanya adalah kurang jelas walaupun ada
sarjana cuba meletakkan garis pemisahnya.
3.0
Kesimpulan
Kedua-dua transkripsi fonemik dan fonetik adalah penting
bagi menjelaskan proses fonologi yang berlaku. Tanpa penjelasan terperinci
antara kedua-duanya maka adalah sukar bagi pengucapan dan penulisan untuk
dibuat. Kesukaran ini juga akan menggangu proses pembakuan bahasa.
Di samping itu juga, fonemik dan fonetik menjelaskan
batas-batas bahasa untuk menggambarkan keunikan sesuatu bahasa sama ada dari
segi pertuturan atau penulisan. Sementara itu, kajian kedua-dua hal ini
memperkayakan nahu bahasa dan ditambahan pula dengan pengucapan berintonasi.
Bibiografi
1.
Abdullah Hassan. (2005). Linguistik am: Siri pengajaran dan pembelajaran bahasa Melayu.
Kuala Lumpur: PTS Profesional Publishing Sdn. Bhd.
2.
Arbak Othman. (1983). Permulaan ilmu linguistik: Suatu pengenalan konsep dan bidang
kajian secara toritis. Kuala Lumpur: Sarjana
Enterprise.
3.
Indirawati Zahid & Mardian Shah Omar. (2006). Fonetik dan fonologi. Kuala Lumpur: PTS
Profesional Publishing Sdn. Bhd.
4.
Nik Hassan Basri Nik Ab. Kadir. (2005). Teori bahasa: Implikasinya terhadap
pengajaran tatabahasa. Tanjong Malim:
Penerbit Universiti Pendidikan Sultan Idris.
5.
Nik Safiah Karim &
Wan Malini Ahmad. (2006). Teks bahasa
Melayu STPM. Shah Alam: Penerbit
Fajar Bakti Sdn. Bhd.
6.
Raja Mukhtaruddin bin Raja Mohd. Dain. (1980). Kaedah dan teknik mengajar bahasa:
Dengan rujukan khas
kepada pengajaran bahasa Melayu. Kuala Lumpur: Pustaka Ilmu.
7.
Sheikh Roslam Sheikh Abdullah & Aminuddin Bin
Mamat (2011). Modul PGSR: WAJ3104 Literasi bahasa. IPG Kampus Kota
Bharu.
8.
Siti Hajar Abdul Aziz. (2011). Bahasa Melayu I edisi kedua. Kuala Lumpur: Oxford Fajar Sdn. Bhd.
9.
Abdullah Hassan (1984). Linguistik Am untuk Guru Bahasa
Malaysia, Petaling Jaya: Fajar Bakti Sdn. Bhd.
10.
Ab. Rahman Ab. Rashid et.al. (1997). Pengajian
Melayu 1, Petaling Jaya: Longman Malaysia Sdn. Bhd.
11.
Indirawati Zahid dan Mardian Shah Omar (2006). Fonetik
dan Fonologi, Kuala Lumpur: PTS Professional Sdn. Bhd.